Religie

De Sacramenten

Hier wil ik graag de sacramenten toelichten. De R.K. Kerk kent er 7, de Protestante kerken 2. Hieronder noem ik de 7 sacramenten van de R.K. Kerk, met daaronder een korte toelichting per sacrament.

1 Doopsel;
2 Vormsel;
3 Biecht;
4 Eucharistie;
5 Priesterschap;
6 Huwelijk;
7 Ziekenzalving.

1 Doopsel, het sacrament van toetreding tot de Kerk. In het doopsel worden de zonden afgewist, door het doopwater. Bij het doopsel hoort onverbrekelijk geloof in God en de leerstellingen van de Kerk. Bij kleine kinderen gaat het om de erfzonde. Bij de doop van volwassenen geeft de volwassene aan dat hij/zij voortaan als christen wil leven. Bij kinderdoop geven de ouders aan (zij beloven) dat zij hun kinderen christelijk willen opvoeden. Door de doop behoort de gelovige dus bij het volk van Christus. De doop mag in tijd van nood (levensgevaar) door iedereen worden uitgevoerd, ook niet gelovigen, mits die persoon bezield is van de vereiste intentie, waarmee bedoelt is dat zij wil doen wat de kerk doet en de trinitaire doopformule (ik doop u in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest) gebruikt. Normaal wordt de doop verricht door een priester of diaken. Waar in dit stuk priester staat, wordt natuurlijk ook een bisschop bedoelt.

2 Vormsel, in het begin van het christendom behorend bij het doopsel, omdat alle dopelingen toen volwassenen waren en het doopsel werd uitgevoerd door de bisschop. Bij de verspreiding van het geloof en de invoering van de kinderdoop is daar verandering in gekomen. Bij het vormsel, nu apart toegediend, wordt de vormeling gezalfd met heilige olie en de handen opgelegd. Het is het laten ontvangen van de Heilige Geest door de vormeling. De vormeling wordt zo bevestigd, verstevigd in het geloof. Tegenwoordig wordt het vormsel op ongeveer 12 of 13 jarige leeftijd gegeven, een leeftijd dat de kinderen zelf in staat geacht worden te kiezen of zij willen geloven of niet. Het vormsel wordt toegediend door de bisschop, of een door hem, voor die gelegenheid, gemachtigd priester.

3 Biecht, het sacrament van de boetedoening, de vergeving en de verzoening met God. Dit belangrijke sacrament wordt heden ten dage ondergewaardeerd. Als een mens verkeerd heeft gedaan, we zijn allemaal mensen en doen allemaal wel eens de verkeerde dingen, dan is het heel goed dat de mens bij God kan aankloppen met zijn/haar schuldgevoelens (boetedoening), Hem daarover vergeving vragen en zich op die manier verzoenen met zijn Schepper. Niet de priester in de biechtstoel geeft de biechteling vergeving, maar God zelf. En God vergeeft zodanig, dat Hij zich onze misstappen zelfs niet meer herinnert. De priester is slechts de vertegenwoordiger van Jezus Christus, van God. Om die reden mag hij nooit iets doorvertellen van wat hij in de biechtstoel heeft gehoord (het biechtgeheim), omdat God niet met de zonden van Zijn schepselen te koop loopt, maar hen vergeeft en de zonden vergeet. Zoals eens gezegd werd van de heilige pastoor van Ars, de beroemdste biechtvader uit de negentiende eeuw: "Ik zag niet de pastoor, maar God zelf". Niet alle priesters zijn even begaafd en begenadigd, maar allen vertegenwoordigen in de biechtstoel toch Christus. In de afgelopen 30 jaar zijn er vele biechtstoelen gesloten en tegelijk vele psychiatrische inrichtingen geopend. Zo belangrijk is biechten! Het houdt de mens geestelijk gezond. Als wij mensen niet meer bij God komen met onze problemen en bij Zijn vertegenwoordigers, dan biechten wij bij anderen onze zonden, gebreken en geestelijke ziekten op. Het verschil is dat God deze dienst gratis doet en vergeving kan schenken, dus werkelijk kan helpen en de psychiater een fors tarief berekend en niet kan vergeven, alleen kan helpen om ermee verder te leven. Voor mij is dat een slechtere dienst.

4 Eucharistie, ofwel dagelijks misoffer. Het belangrijkste sacrament en de bron en het hoogtepunt van ons geloof (R.K.). In de eucharistie, met name tijdens de consecratie, waar het brood en de wijn, op geestelijke wijze, worden veranderd in het Lichaam en Bloed van onze Heer Jezus Christus. Op geestelijke wijze, daarom niet meetbaar of merkbaar aan de materie, zoals wij geen enkele geestelijke activiteit materieel kunnen meten of waarnemen. Het is dus een kwestie van geloof. 

Hier ga ik even naar een bijbeltekst uit Johannes (6, 51-58). Jezus heeft het daarin over het eten van Zijn lichaam en het drinken van Zijn bloed. Materieel opgevat kan dat natuurlijk niet. Maar volgens mij bedoelde Hij daar iets puur geestelijks mee. Kan het eten van Zijn lichaam niet staan uit het tot ons nemen van Zijn woorden, dus niet alleen het aanhoren, maar het werkelijk eigen maken, zodat die dan werkelijk als geestelijk voedsel dienen? En bloed, als levenbrenger in het lichaam, die alle voedingsstoffen door het lichaam transporteren, kan het drinken van Zijn bloed dan niet betekenen het leven van Zijn woorden? Door Zijn woorden te leven, te doen, niet als het ons uitkomt, maar altijd, brengt het voedsel, de woorden van God, tot leven, evenals het bloed leven geeft aan het lichaam.

Evenzo geeft het Lichaam en Bloed van Christus, genoten in de eucharistie, mits gelovig genoten, leven aan onze ziel en helpt ons om geloviger en liefdevoller mensen te worden. Het brengt ons dichter bij onze Vader, God in Jezus Christus. Communie is in de R.K. Kerk niet toegestaan voor Protestanten, omdat zij niet geloven dat brood en wijn worden veranderd in het Lichaam en Bloed van Christus. Voor hen is het nuttigen van de communie niet het ontvangen van Christus. Daarom kunnen zij niet met de juiste gelovige instelling de communie beleven. De eucharistie, met name de consecratie mag enkel worden uitgevoerd door een priester.

5 Priesterschap is voorbehouden aan een ongehuwde man, met uitzondering van gehuwde dominees, welke overstappen naar de R.K. Kerk en daar tot priester worden gewijd. Bij overlijden van hun vrouw mag er niet opnieuw worden gehuwd. De priester neem deel aan het ene priesterschap van Christus. De priester moet celibatair leven, hij mag niet huwen of een andere seksuele relatie onderhouden. De reden is dat de priester, die dagelijks het Lichaam van Christus in zijn handen heeft, zijn gehele leven aan God geeft, zich rein dient te houden naar lichaam en geest. Doordat hij zich (zoveel als een mens is gegeven) probeert rein te houden en al zijn tijd voor God geeft, geeft hij ook al zijn tijd aan zijn medemensen in oprechte, belangeloze liefde. Don Bosco heeft meermalen gezegd: "Een priester heeft in de hemel tijd om te rusten, maar op aarde moet hij werken". Een priester heeft zich vrijgemaakt van zoeken naar persoonlijk gewin, eigenbelang en het dienen van tijdelijke belangen in de wereld. Hij is er voor zijn medemensen, zoals God er ook is voor iedereen. Een gewone priester, alhoewel bijna onderaan in de hiërarchie van de Kerk, is voor de gewone gelovige de meest belangrijke vertegenwoordiger van God en Kerk. Hij dient de (meeste) sacramenten toe en is hulp, een gids en steunpilaar voor de gelovige op zijn/haar levensweg, op weg naar God in de hemel, zowel door zijn woorden als door zijn daden.

Gemakkelijk zult u priesters kunnen vinden, die niet aan dit beeld beantwoorden. Bedenk dan dat alle priesters ook mensen zijn, met hun eigenaardigheden, gebreken en tekortkomingen. Bovendien, in deze tijd waarin geloof veelal vervangen is door wetenschap, die soms de grootste nonsens als 'wetenschappelijke waarheden' verkoopt, zijn niet alleen vele leken, maar ook een groot aantal priesters in verwarring geraakt. Deze verwarde priesters zijn zelf het 'spoor bijster geworden' en kunnen geen echt voorbeeld meer zijn in woord en daad, hoezeer zij het zelf vaak willen en daar ook hun uiterste best voor doen. Voor deze priesters kunnen we enkel maar bidden.

De priester wordt door een bisschop gewijd.

6 Huwelijk is een levens durende verbintenis tussen een man en een vrouw. Bij het sacrament van het huwelijk sluit God, met de priester als Zijn plaatsvervanger op aarde, de verbintenis tussen een man en een vrouw. Het huwelijk wordt gesloten tussen twee mensen, die in hun liefde verenigd worden, zodanig dat zij als het ware één worden. Van God vragen deze mensen (als het goed is) het grootste geschenk, wat Hij op aarde wonende mensen maar kan geven; namelijk dat hun wederzijdse liefde een levende vrucht mag dragen, een kind. Samen voeden zij vervolgens het kind op, geheel volgens hun eigen opvattingen, normen en overtuigingen. Te samen met de van huis meegekregen normen en opvattingen en wat hij/zij aantreft in de maatschappij en/of door God aan inzichten wordt geschonken, ontwikkelt het kind dan zijn/haar eigen opvattingen, normen en waarden en draagt deze weer door naar de volgende generatie. Maar het belangrijkste is de van huis uit meegekregen levenswaarden. Daarom is het opvoeden van de volgende generatie van levensbelang voor elke samenleving en die opvoeding vindt plaats in het gezin, begonnen met het sluiten van het huwelijk. 

Als gezin en opvoeding, vooral de geestelijke opvoeding, verwaarloost worden, zoals in de afgelopen decennia o.a. in Nederland gebeurt is, dan blijven de maatschappelijke gevolgen niet uit. Dan stijgt de criminaliteit (in de jaren 60 waren er nog plannen om gevangenissen af te breken, vanwege een daling in criminaliteit), de agressie, het zinloze en volkomen irrationele geweld, enzovoorts. De feministische golf in Nederland heeft vooral voor de vrouwen het leven moeilijker gemaakt. Het wordt weer tijd dat wij onze samenleving zo inrichten dat vrouwen weer tijd hebben voor de opvoeding van hun kinderen, waar zij van nature beter voor geschikt zijn dan de man, alhoewel zijn bijdrage nooit mag ontbreken. Dit is geen pleidooi om de vrouwen terug te brengen tot het aanrecht, maar om de maatschappij in het algemeen en de gezinnen in het bijzonder een betere uitgangspositie te geven. We moeten het huwelijk weer serieus nemen en weer gaan samenleven in plaats van samen in een huis te leven. Dan wordt het gezin weer in zijn volle betekenis de hoeksteen van de samenleving. 

Het huwelijk wordt tijdens een H. Mis door een priester gesloten, nadat hij de consensus van het bruidspaar heeft vastgesteld.

7 Ziekenzalving, ofwel het sacrament van de stervenden. De ziekenzalving wordt toegediend aan mensen die stervende zijn, of waarvan verwacht wordt dat zij zeer binnenkort gaan sterven aan ziekte of gebrek. Dit sacrament bestaat reeds vanaf het begin van de christengemeenschap. Het is een bijzondere gave van de H. Geest, die troost en vrede geeft en bemoediging in de moeilijkheden. De ziekenzalving kan samen gaan met een eventuele biecht, eucharistie of het toedienen van de communie en een geestelijk woord. Het gaat altijd samen met zalving door olie, die door de bisschop gewijd is, met gebed en handen oplegging. Het sacrament wordt toegediend door een priester.

De protestanten kennen twee sacramenten, te weten het Doopsel en het Heilig Avondmaal (eucharistie). Dit komt omdat Jezus deze Zelf heeft ingesteld en, wat betreft de doop, heeft ondergaan. De andere sacramenten worden niet als zodanig erkend, omdat Jezus deze niet Zelf zou hebben ingesteld.

Naar de opvatting van de Rooms Katholieke Kerk kan het Heilig Avondmaal echter geen sacrament zijn, om de volgende twee redenen:

1 De handelingen voor het Heilig Avondmaal worden niet verricht door een priester, maar door een dominee. Deze is niet gewijd en heeft geen apostolische opvolging. (Volgens de Lutheranen hebben hun bisschoppen wel een apostolische opvolging en hun dominees, gewijd door hun bisschoppen, dus ook. Maar dat gaat niet op voor de calvinisten, zoals de Protestante Kerken in Nederland zijn) Volgens de opvattingen van de R.K. Kerk is dus ook de dominee een leek, aan wie het eucharistisch handelen niet is toegestaan;

2 De protestanten geloven er niet in dat het brood en de wijn worden veranderd in het Lichaam en Bloed van Christus. Hierdoor, en doordat de eucharistie niet op de juiste wijze wordt gevierd, blijven brood en wijn wat zij zijn. En dit is ook de reden, zoals eerder opgemerkt, waarom protestanten niet ter communie mogen gaan in de R.K. Kerk.

Na de uitleg van de 7 sacramenten in de R.K. Kerk wil ik ook iets zeggen over Kerk en kerkgang. Naar mijn overtuiging is het niet mogelijk om gelovig te blijven als er geen regelmatige omgang is met andere gelovigen. Alleen als wij elkaar sterken in het geloof, kan ons geloof levend blijven. De afgelopen dertig jaar heeft dit volgens mij bewezen. Niet alleen de kerkgang is dramatisch teruggelopen, maar er wordt ook niet of nauwelijks meer gebeden. De trouwe gelovigen bedoel ik hier niet mee, maar de grote massa, die Kerk en daarmee helaas ook God hebben verlaten. 

Bidden is heel belangrijk, want bidden is praten met God. Dagelijks bidden is dus dagelijks praten met God. Als u als kind uw aardse vader genegeerd zou hebben, behalve als u hem dringend nodig had, zou hij daar dan mee tevreden zijn geweest? Ik weet zeker van niet! Waarom denken wij mensen dan dat de Almachtige God, die in Zijn grote goedheid ons, schepselen, wil verheffen tot Zijn kinderen, wel tevreden zou zijn als wij Hem links laten liggen, totdat wij Hem nodig denken te hebben?

Christen zijn is niet iets vrijblijvends, wanneer het ons eens uitkomt, neen, Christen zijn is een manier van leven! Daar hoort dagelijks, op verschillende tijdstippen en vanuit het hart, bidden bij. Ook als alles volgens ons goed gaat. Daar hoort een regelmatige bijeenkomst met geloofsgenoten bij, om nieuwe inspiratie op te doen. Voor R.K. en Orthodoxe christenen hoort daar ook een regelmatige communie bij, die ons verenigd met onze God, Heer en Vader. Vroeger werd de R.K. mensen aangeraden om elke zondag de eucharistie bij te wonen, wat door sommigen als dwang werd ervaren. In de praktijk, door de sociale controle en het aandringen van de pastoor, die de noodzaak er wel van inzag, maar die meestal niet goed communiceerde naar de gelovigen, was het ook een dwang. Maar niet zo bedoelt, de raad was voor het eigen bestwil, om het geloof niet te laten wegzinken en verslappen.

Als u echt een christen wil zijn, wat betekent volgeling van Jezus Christus, die, zoals wij geloven, God zelf is, dan moet u er wel wat voor over hebben. Bijvoorbeeld dagelijks bidden, zodat u dagelijks met God in contact treedt. Bijvoorbeeld liefst minimaal eenmaal per week een eredienst van uw geloofsgemeenschap bij wonen. Bijvoorbeeld door de Tien Geboden, die Mozes van God heeft gekregen te onderhouden. Bijvoorbeeld om te leven volgens de twee liefdesgeboden, die Jezus ons heeft gegeven, namelijk: Heb God lief met geheel het hart, geheel de ziel en geheel het verstand, dus boven alles en heb uw naasten lief zoals u uzelf lief hebt. Dus behandel elk mens, waar u mee in aanraking komt, zoals uzelf behandeld zou willen worden, als u in de plaats van die medemens zou zijn. Dan gaat ook bij u uw geloof echt leven en wordt u een echte christen en niet alleen een christen in naam.

Cor Huizer.